Το Λεωνίδιο στην Περίοδο του 1940

Στις 28 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί μπήκαν στην Τρίπολη. Στο λιμάνι του Ναυπλίου όπου δόθηκε μάχη μεταξύ Γερμανών και Βρετανών, χύθηκε πολύ αί...

Στις 28 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί μπήκαν στην Τρίπολη. Στο λιμάνι του Ναυπλίου όπου δόθηκε μάχη μεταξύ Γερμανών και Βρετανών, χύθηκε πολύ αίμα. Στο Πόρτο Χέλι βυθίστηκαν δύο καράβια. Στο λιμάνι της Πλάκας έφτασε το πρωί της Κυριακής του Θωμά 27 Απριλίου 1941 το καΐκι "Αγία Βαρβάρα" με 20 περίπου Βρετανούς και Έλληνες στρατιώτες που πήγαιναν στην Κρήτη. Το μεσημέρι το εντόπισαν Γερμανικά Στούκας, τα οποία βομβάρδισαν το λιμάνι και το βύθισαν. Οι στρατιώτες του "Αγία Βαρβάρα" είχαν βγει από το καΐκι και δεν έπαθαν τίποτα. Έψαχναν μέσο να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Μερικές βόμβες έπεσαν και στο Λεωνίδιο και σκοτώθηκε ο στρατιώτης Γ. Καμβύσης (Καπερώνης) κοντά στο Δημοτικό σχολείο. Πολλοί κάτοικοι του Λεωνιδίου τρομοκρατήθηκαν και πήγαν στο μοναστήρι της Σίντζας.

Ο Ενωμοτάρχης των Πουλίθρων πρότεινε να πάρουν το εξάκωπο καΐκι του Παναγιώτη Μοσχοβίτη, με εθελοντές, για να τους πάει στο Κυπαρίσσι. Μετά από έξι ώρες συνεχούς ταξιδιού έφτασαν στο Κυπαρίσσι, όπου αγόρασαν ένα καΐκι και συνέχισαν την πορεία τους προς τα Χανιά.
Ανάμεσα στους Βρετανούς στρατιώτες ήταν και ο Patrick Leigh Fermor, ο οποίος ήταν επικεφαλής των Ελλήνων και των Βρετανών που αιχμαλώτισαν αργότερα τον Γερμανό Αρχηγό της Κρήτης το 1944. Στη μεταφορά των στρατιωτών συνέβαλαν και οι Τσάκωνες ναυτικοί μας. Από τη Σαμπατική, τέλη Απριλίου του 1941 έγιναν τρεις επιχειρήσεις προς την Κρήτη.

Στις αρχές Απριλίου του 1941 κλήθηκε να παρουσιαστεί η κλάση του 1940. Από την Τσακωνιά παρουσιάστηκαν ο Γ.Δολιανίτης, Σ.Καραχάλιος, Μ. Κουρμπέλης, Μ. Χείλαρης, Α. Γιαννούσης, Γ. Γολεγός. Αυτοί οι στρατιώτες συμμετείχαν στη μάχη της Κρήτης. Όμως δεν είχαν τα κατάλληλα μέσα αιχμαλωτίστηκαν από τους Γερμανούς.

Στο Λεωνίδιο οι Ιταλοί εγκαταστάθηκαν το 1941 στο σπίτι της κυρίας Στέλλας Καμβύση, όπου υψώθηκε η Ιταλική σημαία. Παράλληλα αναπτύχθηκαν και τα επαναστατικά σώματα του Ε.Α.Μ., ΕΛ.Α.Σ. στις γύρω περιοχές και οργάνωναν την απελευθέρωση. Στις 3 Σεπτεμβρίου 1943 οι σύμμαχοι αποβιβάστηκαν στην Νότια Ιταλία. Όλη η Ιταλία συγκλονίστηκε και συνθηκολόγησε πέντε μέρες αργότερα. Στις 9 Σεπτεμβρίου οι Γερμανοί καταλαμβάνουν τη Ρώμη και οι Ιταλοί στρατιώτες είτε παραδίδονταν σε αυτούς είτε στους Έλληνες. Σημειωτέον ότι προτιμούσαν τους τελευταίους! 

Μετά την αποχώρηση των Ιταλών οι Γερμανοί έκαναν τρεις επιδρομές: 

Η πρώτη στις 30 Ιανουαρίου 1944 και κράτησε δυο-τρεις ημέρες. Την προηγούμενη μέρα πέρασαν από τον Κοσμά, όπου έκαψαν 500 σπίτια.

Η δεύτερη επιδρομή έγινε το Πάσχα του 1944 ξημερώματα Μεγάλης Παρασκευής. Μαζί με τους Γερμανούς ήταν και αρκετοί ταγματασφαλίτες και ο μόνιμος συνταγματάρχης Παναγιώτης Δεμέστιχας.

Στις 23 Ιουνίου 1944 άρχισε η επιδρομή στον Πάρνωνα στην οποία πήραν μέρος 19.000 Γερμανοί. Σκοτώθηκαν 400-1000 άμαχοι. Στις 2 Ιουλίου, ημέρα Δευτέρα, η γερμανική φάλαγγα πέρασε από την Παλαιόχωρα. Στο πέρασμα τους, έπιασαν πολλούς αιχμαλώτους από τα Μέλανα και τον Τυρό.

Στις 5 Ιουλίου, οι Γερμανοί, περνώντας από το Λεωνίδιο και τις γύρω περιοχές, μάζεψαν αιχμαλώτους τους οποίους οδήγησαν στην Κόρινθο. Εκεί, από τους 600 κρατούμενους διάλεξαν τους 75, για να τους βάλουν στις κλούβες, τις οποίες τοποθετούσαν δύο βαγόνια μπροστά από την ατμομηχανή και τις ανατίναζαν σε περίπτωση επίθεσης των ανταρτών. Στις αρχές Σεπτεμβρίου 1944, οι αντάρτες έκοψαν τις γραμμές του τραίνου στη θέση Λαμπίρη κοντά στην Πάτρα. Οι Γερμανοί ανατίναξαν την κλούβα. Ο αντάρτης που πήγε να ανοίξει την πόρτα της κλούβας και όλοι οι όμηροι, εκτός του Κ Κοκκοκιού, σκοτώθηκαν.

Στις 29 Ιουνίου του 1944, οι Γερμανοί ξαναεμφανίστηκαν στο Λεωνίδιο και άρχισαν τις εκτελέσεις όσων είχαν σχέση με την Αντίσταση. Αρκετές οικογένειες ξεκληρίστηκαν μέχρι την απελευθέρωση (Οκτώβριος 1944).

Βιβλιογραφία

• "Οι Τσάκωνες στην περίοδο του 1940" Στρατής Κουνιάς.
• "Αρχείον της Τσακωνιάς", Χρονικά των Τσακώνων, τόμος ΙΣΤ: "Η συμβολή των ναυτικών της Τσακωνιάς στην Εθνική Αντίσταση (1941-1944), Στρατή Κουνιά.

Πηγή:

ΜΙΧΑΛΗΣ ΖΩΤΑΛΗΣ-ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΡΡΗΣ

Διαγ. "Οι Νέοι στην Αρκαδία των Νέων Καιρών",

Σεπτ. 2003, Πανεπιστήμιο Πατρών