Εκατό ετών ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου . Τα εκατό χρόνια ζωής συμπλήρωσε ο Ακαδημαϊκός και σημαντικός σύγχρονος καθηγητής της Φιλοσοφίας κ. Κωνσταν...

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου.

Τα εκατό χρόνια ζωής συμπλήρωσε ο Ακαδημαϊκός και σημαντικός σύγχρονος καθηγητής της Φιλοσοφίας κ. Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος. Γεννήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου του 1913 στη Σμύρνη της Ιωνίας και μικρό παιδί έζησε την τραγωδία της Καταστροφής. Πρόκειται για πρότυπο ευπατρίδη επιστήμονος και διανοουμένου. Ιδιοφυής στη σκέψη, υποστηρίζει στους δημόσιους διαλόγους έως και σήμερα με παρρησία και με πάθος την Αλήθεια, όπως είτε ο ίδιος την έζησε, είτε τη μελέτησε σε βάθος, άδολα και χωρίς ιδεολογικές νοθεύσεις. Αναφέρω τρία παραδείγματα, ενδεικτικά της σοφίας, της φιλαληθείας  και της παρρησίας του ανδρός. Και τα τρία είναι απαντήσεις στην επιχειρούμενη διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας.

Στις 2 Ιουνίου του 2006 έγραψε επιστολή στην εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ", με την οποία διαψεύδει Τούρκο προπαγανδιστή, ως προς την πυρπόληση της Σμύρνης. Γράφει μεταξύ των άλλων: 

«Στη σελίδα 27 του φύλλου σας της 17-18 Ιουνίου 2006 με περισσήν αβρότητα προβλήθηκε το βιβλίο του Μεχμέτ Τζοράλ " Πολλές ζωές στη Σμύρνη". Συγγραφεύς όμως, Τούρκος έστω, που αποδίδει την πυρπόληση της Σμύρνης το 1922 στους Έλληνες ή στους Αρμενίους δεν άξιζε, νομίζω, να τιμηθεί από ελληνική εφημερίδα, με τέτοια προβολή. 

Γεννήθηκα στη Σμύρνη  και παιδάκι έζησα την πυρπόλησή της, δηλαδή του συνόλου των ελληνικών συνοικιών της και της αρμενικής, όχι όμως και της τουρκικής, διαπραγμένης τέσσερις ημέρες μετά την κατάληψή της από τον τουρκικό στρατό. Αποτελεί παραλογισμό, λοιπόν, οικτρό και όχι απλώς ψεύδος, ο ισχυρισμός, ότι από το "εκδικητικό ελληνικό μένος" υπαγορεύθηκε, δηλαδή από Έλληνες διαπράχθηκε, η πυρπόληση των ελληνικών συνοικιών της Σμύρνης, και της αρμενικής, με φροντίδα να μείνει άθικτη η τουρκική συνοικία. Εάν το εκδικητικό ελληνικό μένος είχε υπαγορεύσει την απόφαση για την πυρπόληση της Σμύρνης, τότε θα έπρεπε ο στόχος να ήταν η τουρκική συνοικία, και όχι το σύνολο των ελληνικών συνοικιών της  και η αρμενική. Εξάλλου, η πυρπόληση ολόκληρης πόλεως σε μια νύχτα προϋποθέτει συντονισμένη και ανεμπόδιστη δράση οργανωμένων συνεργείων εμπρησμού και τις ημέρες εκείνες οι Έλληνες και οι Αρμένιοι της Σμύρνης δεν τολμούσαν καν να κινηθούν στους δρόμους και παρέμεναν κλεισμένοι στις κατοικίες τους, από φόβο για βιαιοπραγίες Τούρκων σε βάρος τους…».  

Για το ίδιο θέμα απαντά σε ένθετο της "Καθημερινής", της 19 Ιουνίου 2011:

«Πρόλαβα να ζήσω τα πρώτα εννέα χρόνια της ζωής μου στη γενέτειρά μου Σμύρνη. Από τα πιο συγκλονιστικά βιώματά μου είναι η Καταστροφή της…Και δεν επιδοκιμάζω την υποτονική μνεία της ολωσδιόλου αδικαιολόγητης κακουργίας του 1922: " Το βράδυ της Τετάρτης 31 Αυγούστου 1922 ξέσπασε πυρκαγιά στην αρμενική συνοικία, που κατέστρεψε πολύ μεγάλο τμήμα και του ελληνικού τομέα της πόλης", δηλαδή της Σμύρνης. Η έκφραση "ξέσπασε" αποσιωπά το κακούργημα. Έχω αυτοβίωτη εμπειρία των γεγονότων, σε ηλικία έστω εννέα ετών. Ό,τι διαπράχθηκε τότε, ήταν οργανωμένος από την τουρκική διοίκηση εμπρησμός των ελληνικών συνοικιών της Σμύρνης και της αρμενικής, χωρίς να θιγούν η τουρκική συνοικία και η συνοικία των Λεβαντίνων. Εξ άλλου υπήρξε "τελεσίγραφο για αποχώρηση" όχι "του χριστιανικού πληθυσμού" στο σύνολό του, αλλά μόνο των παιδιών και των γυναικών, ενώ οι άνδρες άνω των 16 ετών κρατήθηκαν ως όμηροι πολέμου. Και μεταξύ αυτών ήταν και ο πατέρας μου. Από ετών έχω συνταχθεί με την πολιτική της εθνικής αμνησικακίας. Δεν ανέχομαι όμως την ιστορική αμνησία».

Το τρίτο κείμενο του Κων. Δεσποτόπουλου είναι στην εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" στις 25 Νοεμβρίου 2006 και είναι απάντηση στον κ. Βασ. Κρεμμυδά και στις με έντονο ύφος επικρίσεις του για τα όσα έγραψε ο κ. Δεσποτόπουλος περί της υπέρ του έθνους δράσης του Πατριάρχου Γρηγορίου Ε'. Στο άρθρο αυτό ο κ. Δεσποτόπουλος τονίζει ότι η κύρια  πηγή έμπνευσης της Φιλικής Εταιρείας και της Επανάστασης υπήρξε ο παραδοσιακός βαθύς πατριωτισμός της γενεάς εκείνης των Ελλήνων και όχι ο Διαφωτισμός.

Όπως γράφει, το μαρτυρεί ο ίδιος ο τίτλος της εναρκτήριας της Επαναστάσεως Προκηρύξεως του Αρχηγού της Φιλικής Εταιρείας Αλεξάνδρου Υψηλάντη " Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος", άσχετος ή και αντίθετος προς τον Διαφωτισμό. Και επειδή ο κ. Κρεμμυδάς χαρακτηρίζει "παραμυθάκια" τα όσα οι ιστορικοί και απομνημονευματογράφοι του Αγώνα  Ν. Σπηλιάδης και Μ. Οικονόμου γράφουν, ο κ. Δεσποτόπουλος σημειώνει:

«Οι αμετροέπειες, όπως "παραμυθάκια σε βάρος της ιστορικής γνώσης με σκοπό την παραμόρφωσή της", είναι μάλλον γεννήματα μέθης της γραφής και δεν εκφράζουν γνήσια, πιστεύω, το πνεύμα του σοβαρού ιστορικού κ. Β.Κ. Ερωτώ: Ήταν ιστοριογράφοι απατεώνες ο Σπηλιάδης και ο Οικονόμου; Και ποια είναι τα παραμυθάκια; Μήπως η από την έναρξη της Επαναστάσεως, το 1821, περιαγωγή αυτόματα σε κατάσταση ομηρίας του μεγαλύτερου τότε πλήθους των Ελλήνων, με κίνδυνο έσχατο να εξοντωθούν; Μήπως ο απαγχονισμός του Γρηγορίου του Ε' και η καθαίρεση και ο πνιγμός του θρησκευτικού των Τούρκων ηγέτη, συνεργού του Πατριάρχη στη σωτηρία της γενεάς εκείνης των Ελλήνων; Και είναι "αναξιόπιστες", ως "μεταγενέστερες", οι αφηγήσεις του Σπηλιάδη, πολιτικού της εμπιστοσύνης του Καποδίστρια, ενώ είναι αξιόπιστες, ως στηριγμένες δήθεν σε πηγές, οι πράγματι μεταγενέστερες, κατά ενάμισυ αιώνα και πλέον, "μελέτες" ιστορικών της εμπιστοσύνης του κ. Β.Κ., αν και στερημένων κάποτε και από ιστορική διορατικότητα;….Ανήκει τιμή και δόξα στον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε' για τη σωστική του υποδούλου Γένους απόφασή του να προβεί στην αποκήρυξη της επαναστάσεως του 1821. Αλίμονο για το Γένος των Ελλήνων, αν δεν είχε τότε ο Πατριάρχης το ηθικό σθένος και τη συναίσθηση του καθήκοντος να προβεί στην επώδυνη αυτή αποκήρυξη. Και ας μη λησμονούμε ότι ο μέγας αυτός Πατριάρχης πλήρωσε βαρύ τίμημα για την εθνοσωτήρια καθόλου συμπεριφορά του, με τον βασανισμό του και τον απαγχονισμό του». 

Ο κ. Δεσποτόπουλος διέτρεξε τον 20ό αιώνα και στη διαδρομή του αυτή βίωσε την Καταστροφή του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και τις μετέπειτα πολλές περιπέτειες της χώρας. Σήμερα, αρχές του 21ου αιώνα, εκατό χρονών, είναι ανάμεσα μας  και διδάσκει όλους μας τι σημαίνει αγάπη προς την Πατρίδα και την Αλήθεια.-

Σημ. Τα συγκεκριμένα και άλλα άρθρα του κ. Κων. Δεσποτόπουλου έχουν εκδοθεί το 2012 από τις εκδόσεις Παπαζήση, με τον τίτλο "Ιστορικά".